Sürtünme Kuvvetini Azaltan Düzenek Tasarlayalım
Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, sürtünme kuvvetinin etkisini azaltan ve nesnelerin hareketini kolaylaştıran bir düzenek tasarlıyoruz.
Bilmekte Fayda Var!
Sürtünme Kuvveti Nedir? Sürtünme Kuvvetini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Bir cisim, hareket ettiği yüzeyle etkileşir. Bu etkileşimden dolayı harekete karşı bir direnç oluşur. Temas eden yüzeylerin arasında hareketi zorlaştıracak veya engelleyecek biçimde ortaya çıkan bu etkiye sürtünme kuvveti denir. Bir cismi kaygan yüzeyde hareket ettirmek pürüzlü yüzeylere göre daha kolaydır. Sürtünme kuvveti ne kadar çoksa nesnelerin hareketi o kadar zor olur.
Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, sürtünme kuvvetinin etkisini azaltan ve nesnelerin hareketini kolaylaştıran bir düzenek tasarlıyoruz.
Nelere İhtiyacımız Var?
- 1 adet köpük tabak
- 1 adet 10 cm x 5 cm boyutlarında maket karton
- 1 adet pil yatağı (ikili)
- 2 adet 1,5 V’luk pil
- 1 adet 3 V’luk DC motor
- 15 cm uzunluğunda iletken tel
- 1 adet plastik pervane
- 1 adet devre anahtarı
- Silikon tabancası ve silikon
- Maket bıçağı
- Cetvel
Uyarı:
Kesici ve delici aletleri kullanırken dikkatli olalım. Silikon tabancasının elimizi yakmamasına dikkat edelim.
Ne Yapıyoruz?
1- Görseldeki gibi köpük tabağın altına plastik pervanenin büyüklüğünde (çapında) bir daire çizelim ve bu kısmı maket bıçağı ile kesip çıkaralım.
2- Plastik pervaneyi DC motora takalım ve silikon ile sabitleyelim.
3- Maket kartondan 4 cm x 2 cm boyutlarında iki parça keselim.
4- DC motoru, görseldeki gibi, kestiğimiz maket kartonları kullanarak köpük tabağa silikon ile sabitleyelim.
5- Pil yatağı ve devre anahtarını köpük tabağa silikon ile sabitleyelim ve iletken tel ile bağlantıları yapalım.
6- Pilleri pil yatağına takalım. Düzeneğimiz artık çalışmaya hazır.
Ne Oldu?
Devre anahtarını kapalı konuma getirdiğimizde pilde depolanan kimyasal enerji elektrik enerjisine dönüşür. Elektrik enerjisi iletken teller ile DC motora iletildiğinde, motor elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürerek pervanenin hızla dönmesini sağlar ve yapay bir hava yastığı oluşturur. Bu sayede düzeneğimiz sürtünme kuvvetini yenerek harekete geçer.
Hava yastıklı gemi olarak da adlandırılan, hem karada hem suda hem de buzda ilerleyebilen hovercraft da tıpkı düzeneğimizdeki prensip ile çalışır. Motorların çalışmasıyla birlikte pervaneler dönmeye başlar. Pervanelerin tabana doğru püskürttüğü hava sayesinde hovercraft hafifçe havalanır ve sürtünme kuvvetini yenerek hareket eder.
Kaynak:
- Komisyon, 5. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınevi, Ankara, 2012.
