Uzay Çöpü Kosmos-482’nin Dünya’ya Düşmesi Bekleniyor!

(Memorial Museum of Cosmonautics, Moscow)

Kosmos-482 uzay aracına benzer tasarıma sahip Venera 4 uzay aracı

Elli üç yıl önce fırlatılan Sovyet uzay aracı Kosmos-482’nin bugünlerde kontrolsüz bir şekilde Dünya’ya düşmesi bekleniyor. Venüs’ü ziyaret etmesi amacıyla tasarlanıp fırlatılan Kosmos-482, yaşanan sorunlar nedeniyle hedefine hiç ulaşamadı ve Dünya etrafında eliptik bir yörüngede mahsur kaldı. Uzayda uzun süredir dolaşan bu aracın kısa süre içinde (yüksek olasılık 10 Mayıs’ta ancak güncel bilgiler takip edilmeli) Dünya atmosferine girerek düşmesi bekleniyor. Yörünge eğimi ve izlediği rota dikkate alındığında, atmosfere girişinin 52 derece kuzey ile 52 derece güney enlemleri arasında herhangi bir yerde gerçekleşebileceği öngörülüyor. Bu alan, Dünya yüzeyinin Türkiye’yi de içine alan önemli bir bölümünü kapsıyor. 

Avrupa Uzay Ajansı’na göre, düşmesi beklenen bu araç, şu an uzayda bulunan 1 cm’den büyük bir milyondan fazla ve 10 cm’den büyük yaklaşık 50.000 uzay çöpünden sadece biri. Ancak Kosmos-482’nin yaklaşık yarım tonluk kütlesi ve dayanıklı yapısı nedeniyle bu düşüş daha yakından takip ediliyor.

Kosmos-482 sondası, Sovyetler Birliği’nin (SSCB) Venüs’ü keşfetme programı olan Venera’nın bir parçası olarak 31 Mart 1972 tarihinde fırlatıldı. Program, 1970 ve 1972 yıllarında Venüs’e başarılı şekilde inen Venera 7 ve Venera 8 sondalarıyla önemli başarılar elde etti. Kosmos-482, Venera 8’in ikizi olarak tasarlanmıştı ancak fırlatmanın gerçekleştirildiği Soyuz roketinde meydana gelen bir arıza nedeniyle yeterli hıza ulaşamadı ve Venüs yerine Dünya etrafında eliptik bir yörüngeye yerleşerek adeta burada hapsoldu.

Kosmos-482, başarısız fırlatmadan kısa süre sonra birkaç parçaya ayrıldı. Bu parçalardan biri 1981 yılında Dünya atmosferine girdi. Yaklaşık 53 yıldır yörüngede kalan diğer parçanın ise önümüzdeki günlerde atmosfere girmesi bekleniyor. En güncel tahminlere göre bu olayın 10 Mayıs tarihinde gerçekleşmesi olası. Sonda atmosfere girdiğinde gökyüzünde dev bir meteor gibi ilerleyecek ve saatte yaklaşık 240 km hızla hareket edecek. Venüs’ün yoğun atmosferinde yol alabilecek dayanıklılıkta inşa edilen bu sondanın çapı yaklaşık 1 metre, kütlesi ise 495 kilogram. Dayanıklı yapısı nedeniyle atmosfere girişte kısmen zarar görse de Dünya’ya ulaşması bekleniyor.

Kosmos-482’nin nereye düşeceği kesin olarak bilinmiyor. Mevcut yörüngesi göz önüne alındığında, 52 derece kuzey ve 52 derece güney enlemleri arasında herhangi bir noktaya düşebilir. Bu geniş bölge, Türkiye’nin yanı sıra Avrupa’nın büyük kısmını, Asya’nın güneyini, Orta ve Güney Amerika’yı, Afrika’nın tamamını ve Avustralya’yı kapsıyor. Ancak uzay aracının bir yerleşim yerine düşme ihtimali düşük; okyanusa düşmesi daha olası görülüyor.

Kosmos 482'nin Dünya’ya düşebileceği bölgeler (turuncu)

(Görsel: Marilyn Perkins, Getty Images aracılığıyla PytCzech'ten uyarlanmıştır.)

Kaynaklar:

• https://www.livescience.com/space/space-exploration/failed-soviet-spacecraft-kosmos-482-could-crash-to-earth-this-week-heres-where-it-might-hit-map
• https://earthsky.org/space/kosmos-482-soviet-spacecraft-to-fall-to-earth-may-2025/
• https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1972-023A

Yazar Hakkında:

Prof. Dr. Faruk Soydugan

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü & Ulupınar Gözlemevi