logo
Menü
Giriş yap Üye ol
  • Anasayfa Anasayfa
Popüler Bilim

Popüler Bilim

Soru - Cevap

Soru - Cevap

Tasarla ve Yap

Tasarla ve Yap

Deneyler

Deneyler

Bilim Genç TV

Bilim Genç TV

Gökbilim

Gökbilim

Yeryüzü

Yeryüzü

Sesli Yayın

Sesli Yayın

Bilim Çizgi

Bilim Çizgi

Periyodik Tablo

Periyodik Tablo

Yeryüzü

Bunu Biliyor muydunuz?

Yarışmalar

Yarışmalar

  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

logo
Arama
Giriş yap
  • Popüler Bilim Popüler Bilim
  • Soru - Cevap Soru - Cevap
  • Tasarla ve Yap Tasarla ve Yap
  • Deneyler Deneyler
  • Bilim Genç TV Bilim Genç TV
  • Yarışmalar Yarışmalar
  • Gökbilim Gökbilim
  • Yeryüzü Yeryüzü
  • Sesli Yayın Sesli Yayın
  • Bilim Çizgi Bilim Çizgi
  • Bunu Biliyor muydunuz? Bunu Biliyor muydunuz?
  • Periyodik Tablo Periyodik Tablo
  • Popüler Bilim Bilim Genç' i Tanıyın
    • - Bilim Genç Hakkında
    • - Ekibimiz
    • - İçerik Kullanım Şartları
    • - İletişim
  • Bilim Genç TÜBİTAK’ın dijital ortamda ücretsiz popüler bilim yayınıdır.

James Webb Uzay Teleskobu Şimdiye Kadarki En Uzak Galaksiyi Keşfetti

Satranç Temmuz 2025

Ayın Şifrebilim Sorusu – Temmuz 2025

Ayın Şifrebilim Sorusunun Cevabı – Haziran 2025

Ayın Matematik Sorusunu Doğru Çözenler – Haziran 2025

Ayın Matematik Sorusu - Temmuz 2025

Temmuz 2025’te Gökyüzü


Takıntılar: “Ellerimi Dört Kere Yıkadım mı?”

Dr. Rukiye Çolak Sivri
14/12/2020

Koronavirüs salgını sürecinde birçok psikolojik ve psikiyatrik sorunda artış oldu. Halk arasında takıntı hastalığı olarak bilinen obsesif kompulsif bozukluk da bu sorunlardan biri.

Takıntılar: “Ellerimi Dört Kere Yıkadım mı?”

Yeni tip koronavirüsün yol açtığı küresel salgının insanların fiziksel sağlığı üzerine olan etkileri bilim insanları tarafından yoğun şekilde araştırılıyor. Ancak COVID-19 fiziksel sağlığımızın yanı sıra ruh sağlığımızı da olumsuz etkiliyor.

Bilimsel araştırmalar, salgın sürecinde birçok psikolojik ve psikiyatrik sorunda artış olduğunu gösteriyor. Halk arasında takıntı hastalığı veya temizlik hastalığı olarak bilinen obsesif kompulsif bozukluk (OKB) da bu psikiyatrik sorunlardan biri. OKB’den muzdarip kişilerin sahip olduğu düşünceler salgın sürecinde hepimizde görülmeye başladı.

Salgınla birlikte günlük hayatımızda birçok alışkanlığımız değişti. Sürekli olarak elimizi yeterince uzun yıkayıp yıkamadığımızı, nerelere dokunduğumuzu ve diğer insanlarla olan mesafemizi kontrol ediyoruz. Birçoğumuz kapı kolu veya tırabzan gibi ortak kullanılan alanlardaki nesnelere dokunmaya korkuyor, dokunduğumuz da ise hemen ellerimizi yıkıyoruz. Ancak OKB’si olan kişiler buna benzer davranışları salgından önce de yoğun şekilde sergiliyorlardı. Bu süreçte bu davranışları daha da arttı.

Peki, OKB nasıl bir psikiyatrik sorun? OKB’ye sahip kişilerde temizlikle ilgili düşünceler diğer insanlara göre çok daha sık, çok daha şiddetli ve çok daha rahatsız edici şekilde akla gelir. Kişiler bu düşüncelerin yarattığı sıkıntıdan kurtulmak için aşırı şekilde temizlik yapar veya kirlenmekten kaçınma davranışları sergilerler. Bu düşünceler ve davranışlar kısır döngü hâlinde devam eder. 

OKB günümüzün bir sorunu değil. Örneğin Shakespeare’in ünlü eseri Macbeth’te, Lady Machbeth iktidar uğruna işlettiği cinayetin ardından ellerinin kirli olduğu düşüncesinden bir türlü kurtulamaz ve sürekli ellerini yıkamaya başlar.

Peki, OKB sorununun ortaya çıkmasının sebebi nedir? OKB’si olan kişiler fiziksel olarak kendilerini temizleyerek sahip oldukları bilinç dışı bir suçluluk duygusundan kurtulmaya çalışıyor olabilirler. Tabii bu OKB hastalığının nedenine yönelik öne sürülen psikolojik açıklamalardan sadece biri. Bu sorunu açıklamaya çalışan birçok psikolojik kuram var.

OKB'li kişilerin beyinlerinde de bazı farklılıklar olduğunu gösteren araştırmalar var. Yani OKB’nin biyolojik temelli bir bozukluk olduğunu destekleyen bilimsel veriler bulunuyor. Yapılan araştırmalarda bu sorunun görüldüğü kişilerin beynindeki kortiko-striato-thalamo-kortikal (CSTC) yolak olarak isimlendirilen yapıda (Beyindeki bir devre olarak düşünülebilir.) işlevsel bir bozukluk olduğu tespit edildi. Sağlıklı bireyler bir görevi tamamladıklarında beyindeki CSTC yolağı sayesinde o işin yeterli düzeyde olduğu mesajı iletilir. OKB’li kişilerde ise bu mesaj uygun şekilde iletilemez.

Örneğin bir cerrah düşünelim. Cerrahların ameliyata girmeden önce ellerini belirli kurallara göre yıkaması gerektiğini çoğumuz filmlerde görmüşüzdür. Cerrah ellerini yeterli sayıda ve uygun şekilde yıkadığında beyne “Tamam, oldu.” mesajı gider. Eğer kişide OKB sorunu varsa “Tamam, oldu.” mesajı beyinde uygun şekilde iletilemez ve kişi uyguladığı temizlik eylemini devam ettirir. Çok fazla zaman almaya başlayan bu durum kişinin hayatını birçok açıdan olumsuz etkilemeye başlar.

Eşyalarınızı Simetrik Bir Şekilde mi Yerleştirirsiniz?

OKB sadece temizlik konularında görülmez. Etraftaki eşyaların her zaman simetrik olmasını sağlamak, nesneleri belli bir düzende yerleştirmek, sıralamak, biriktirmek ya da saymak da OKB’si olan kişilerde görülebilen davranışlardır.

Takıntı Hastalığından Nasıl Kurtulabiliriz?

Psikoterapi ile bu takıntılı düşüncelerin daha gerçekçi düşünceler ile yer değiştirmesi sağlanabiliyor. Böylece davranışlar da değiştirilebiliyor. Bazı durumlarda da tıbbi tedaviler ile beyindeki mevcut işlev bozukluğu giderilmeye çalışılıyor.

Yazar Hakkında:

Uzm. Dr. Rukiye Çolak Sivri

Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Konu
Sinirbilim

paylaş

En Çok Okunan Makaleler

Lise Öğrencileri İçin 2025 Yılı TÜBİTAK Bilim Kamplarına Katılım Başvuruları Başladı!

Duyurular • 02-01-2025

Temmuz 2025’te Gökyüzü

Gökbilim • 08-07-2025

Bilim Genç’e İçerik Hazırlamak İster misiniz?

Duyurular • 12-05-2025

Chandra, Yeni Tip Kozmik Nesneden Gelen Düzenli Sinyaller Tespit Etti

Haberler • 30-05-2025

Pestisit Nedir? Pestisitler Zararlı mıdır?

Haberler • 30-04-2025

Kozmik Gezegen Otopsisi: Yıldızına Yaklaşarak Atmosferine Dalan Gezegen

Gökbilim • 29-04-2025

Gökyüzünde Gezegen Şöleni

Haberler • 25-01-2025

Keçilerin Göz Bebekleri Neden Dikdörtgen Şeklindedir?

Soru - Cevap • 15-02-2025

Astronot Suni Williams Uzay Yürüyüşünde Rekor Kırdı

Haberler • 31-01-2025

Meşhur Matematik Problemi: ‘‘Taşınan Kanepe Problemi’’ Çözüldü

Haberler • 30-01-2025

Bilim Genç Logo
Tekrardan Hoşgeldiniz!

Bilim Genç’in kozmik derinliklerinde yolculuğa başlamak için giriş yapın.

Bir hesabınız yok mu? Üye olun

Sayfayı Paylaş
Twitter'da paylaş telegram'da paylaş Whatsapp'da paylaş facebook'da paylaş
Bağlantıyı kopyala
baylaş