Antarktika Günlükleri XIX

Antarktika’da Türk Araştırma Üssü

Türkiye’nin Antarktika’da üs kurması, ülkemizin çıkarları, Antarktika’nın politik durumu vb. ile ilgili konulara değinmeden önce Antarktika’yla ilgili ansiklopedik bilgileri hatırlayalım. Antarktika 14 milyon km² ’lik yüzölçümüyle Türkiye’nin 17, Avrupa’nınsa 1,5 katı kadar büyüklükte. Kıtanın neredeyse tamamının buzla kaplı olduğunu söylemiştik. Antarktika’da hem kara hem de deniz buzları var. Kara kısmında buz kalınlığı ortalama 1,8 km, bu kalınlık en fazla 4,8 km kadar olabiliyor. Karadaki buzun hacmi ise yaklaşık 30 milyon km³. Bu sayı Dünya’daki buzun %90’ının Antarktika’da olduğunun da işareti. Üstelik Dünya’daki içilebilir tatlı suyun %70-%85’ine karşılık geliyor. Küresel iklim değişikliği bu rezervi tehdit ediyor. Deniz buzlarının kışın kapladığı toplam alan 18 milyon km² iken yazları 4 milyon km² ’ye kadar düşüyor. Isınma önlenemezse hem kara hem de deniz buzları erimeye devam edecek gibi görünüyor. Bilimsel araştırmalar biyoloji, fizik, kimya, deniz bilimleri, yer bilimleri, balıkçılık, tıp, genetik, hava, uzay ve meteoroloji bilim dallarında disiplinler arası olarak yapılıyor.

Türkiye’nin Antarktika’daki varlığını devamlı hale getirebilmek için araştırma üssü kurması gerekli. Kıtadaki 109 araştırma üssünün hemen hemen yarısı Antarktika Yarımadası denilen bölgede. Antarktika’da faaliyet gösteren araştırma üsleri yaz aylarında ya da tüm yıl faaliyet gösterecek şekilde inşa edilmiş. Kurulan ilk üsler genellikle 20-50 kişi kapasiteli. Denizyolu ile ulaşım sağlanabiliyor, ancak kara ya da havayoluyla ulaşım imkânı çok kısıtlı. İstasyonların enerji ihtiyacının büyük bir kısmı rüzgâr türbinlerinden sağlanıyor. Bunun yanı sıra fuel oil de yakıt olarak kullanılıyor. Kıtada geçtiğimiz yüzyılda üs kurmaya başlayan ülkelerin üsleri görece daha iyi yerlerde. Örneğin Rusya’nın Vostok Gölü’nde üssü var. Üstelik 1957’de kurulmuş. Bu göl 4 km kalınlığında bir buz tabakasının altında ve atmosferle bağlantısı yüz binlerce yıl önce kopmuş. 2012’de bu göle sondajla ulaşılmış. Rusya’nın bu araştırmalarını sadece bilim dünyasına duyurdukları kadarıyla biliyoruz. İngiltere’nin ve ABD’nin de başka buzaltı göllerinde üsleri var. Hatta ABD’ye ait bir araştırma üssü aktif bir yanardağın eteğinde kurulu. Bu bölgeler Antarktika’da yaşam için görece daha uygun alanlar. Peki, eğer gerçekleşirse ülkemiz nerede üs kurabilir? Başlangıç olarak Antarktika Yarımadası çevresinde araştırma gemisinin kolayca girip çıkabileceği doğal bir liman üs için uygun olabilir. Daha sonra belki ikinci, üçüncü üs kıtanın kuzeyinde ya da başka yerlerinde kurulabilir. Antarktika’da bazı bölgeler koruma alanı ilan edilmiş. Hiçbir ülke bu bölgelere üs kuramıyor. Kıtada enerji ihtiyacını rüzgâr türbinlerinden sağlayan, verimliliği ve etkinliği artırılmış yeni nesil üs üniteleriyle donatılmış bir Türk üssünün olması hepimizin hayali.