Burun Deliklerimiz Birbirinden Bağımsız Çalışıyor

PhotoTalk / iStock

Bir fincan kahveyi yudumlarken içimize çektiğimiz kahve kokusu ile buzdolabındaki çürümüş sebzelerin kokusu birbirinden farklı. Bazı kokular hoşumuza giderken bazıları ise bizde hoş duygular uyandırmaz. Araştırmalar, yiyeceklerin tadından tutun da çevresel tehlikeleri algılamamıza kadar birçok açıdan bizim için hayli önemli olan koku duyusunun nasıl çalıştığı ile ilgili yeni sonuçlar ortaya koydu.

Beynin iki yarım küresinde de bulunan piriform korteks bölgesi, kokularla ilgili bilgileri alıp işler. Ancak bilim insanları, kokulara, piriform korteksin iki tarafının birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı tepki verdiğinden emin değildi. Bu soruya cevap arayan araştırmacılar, beyin ameliyatı geçirmiş epilepsi hastalarıyla bir çalışma yaptı. Hastaların her bir burun deliğine yaklaşık 1 cm uzunluğundaki küçük tüpler ile çeşitli maddeler koklatıldı. Piriform korteksteki değişikliklerin tespit edilmesi için de hastaların beyinlerine yerleştirilen elektrotlardan yararlanıldı.

Sonuçları Current Biology dergisinde yayımlanan araştırmaya göre iki burun deliğinden gelen koku bilgisi iki farklı sinirsel aktiviteye yol açıyor. İlk olarak insan beyninin piriform korteksinde geçici olarak ikiye ayrılan koku bilgisi, beyin tarafından ayrı ayrı analiz ediliyor ve sonrasında birleştirilerek bir bütün olarak algılanıyor. Bunun sonucunda kokuyu tanımlayabiliyoruz. Ayrıca çalışmanın sonuçlarına göre, koku tek bir burun deliğinden iletildiğinde ilk olarak beynin bu burun deliğine yakın bölgesi harekete geçiyor. Beynin diğer bölgesinin kokuyu algılaması ise daha sonra gerçekleşiyor.

Araştırmada, iki burun deliğinin birlikte daha iyi çalıştığı ve kokuları daha hızlı ve etkili bir şekilde tespit edebildiği belirtiliyor. Bu durum, göz ve kulak gibi organların çift olmasının sağladığı işlevselliğin önemine işaret ediyor.

Kaynak:

• https://doi.org/10.1016/j.cub.2023.10.021