Depremin Şiddeti Nasıl Ölçülür?

Depremin büyüklüğü, deprem sonucu açığa çıkan enerji hakkında bilgi veren bir ölçüdür. Günümüzde depremlerin büyüklüğünü hesaplamak için yerel büyüklük, moment büyüklüğü, cisim dalgası büyüklüğü, yüzey dalgası büyüklüğü gibi farklı yöntemler kullanılıyor. Bu yöntemler arasında en bilineni Richter ölçeği. Depremin yerel büyüklüğünün belirlenmesinde kullanılan Richter ölçeğinde depremin büyüklüğü, deprem sonucu oluşan ve sismograf cihazı tarafından kaydedilen sismik dalgaların genliği ile sismograf cihazının depremin merkezine uzaklığı dikkate alınarak hesaplanır.

Depremin büyüklüğü, ölçümün nerede yapıldığına bağlı olarak değişmez. Ancak bir deprem, merkez üssünden uzaklığa bağlı olarak farklı yoğunluklarda sarsıntıya neden olabilir. Buna depremin şiddeti denir. Depremin şiddeti, depremin insanlar ve yapılar üzerindeki etkilerine göre belirlenir. Yani depremin şiddeti, depremin büyüklüğü gibi matematiksel hesaplamalara dayanmaz; kişisel gözlemlere, hissedilen sarsıntıya ve deprem sonrasında oluşan hasar durumuna göre tahmin edilir.

The Picture Art Collection / Alamy Stock Photo

İtalyan doğa bilimci Giuseppe Mercalli özellikle volkanlar ve depremler üzerine çalışmalar yapıyordu.

Depremin şiddetini tespit etmek için en yaygın kullanılan ölçek, değiştirilmiş Mercalli şiddet ölçeğidir. 1902'de ilk defa Giuseppe Mercalli tarafından ortaya konan ölçek, 1931 yılında Harry Wood ve Frank Neumann tarafından geliştirilerek bugünkü hâlini aldı.

b44022101 / iStock

Mercalli ölçeği ile depremin şiddeti ölçülürken insanların uykudan uyanması, eşyaların konumunu değiştirmesi ve yapılardaki hasar gibi depremin neden olduğu belirli değişimler referans alınır.

Mercalli ölçeği, depremin insanlar ve yapılar üzerindeki etkilerine göre I’den XII’ye kadar Romen rakamlarıyla ifade edilir.

6 Şubat’ta Kahramanmaraş'ta meydana gelen ve merkez üssü Pazarcık olan 7,7 büyüklüğündeki depremin şiddeti Mercalli ölçeği ile XI, merkez üssü Elbistan olan 7,6 büyüklüğündeki depremin şiddeti ise X olarak belirlendi.

Kaynaklar:

• https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmaras%20%20Depremleri_%20On%20Degerlendirme%20Raporu.pdf
• http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/xMercalli.htm
• https://www.usgs.gov/programs/earthquake-hazards/modified-mercalli-intensity-scale
• https://www.earthquakeauthority.com/Blog/2020/Earthquake-Measurements-
• https://polen.itu.edu.tr:8443/server/api/core/bitstreams/660e13f0-6ecc-4491-b080-69cb0a09b834/content

Yazar Hakkında:

Can Torun

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü Öğrencisi