Gözler Beynin Aynasıdır

Gözümüze gelen ışınlar önce kornea adı verilen kubbeye benzer bir yapıdan geçer. Bu sırada ışınlar kırılarak gözün arkasındaki, ışığı algılayabilen sinir hücrelerinin bulunduğu retinaya ulaşır. Retinadaki ışığa duyarlı hücreler gelen ışığı sinir sinyallerine çevirir ve oluşan sinyaller beyinde görsel verilerin işlendiği merkeze iletir. Gözde, gelen ışınları elektrik sinyallerine çevirip beyne ileterek görüntü oluşmasını sağlayan birçok sinir ağı bulunur. Retina sinir lifi tabakası, retinadaki sinir hücrelerinin aksonlarının bulunduğu sinir ağı kısmıdır.

Retina sinir lifi kalınlığı göz tomografisi yöntemiyle ölçülebiliyor. Bu yöntem sayesinde gözdeki mikro ölçekteki doku katmanları yüksek çözünürlükle görüntülenebiliyor. Göz tomografisinde dokulara kızılötesi dalga boyunda ışınlar gönderiliyor ve dokulardan yansıyan ve saçılan ışınların özellikleri incelenerek doku katmanlarının yapısı belirlenebiliyor.

Retina, embriyonun gelişme sürecinde ara beyinden (diensefalon olarak isimlendirilir) gelişir. Bu nedenle retinadaki sinir ağlarının merkezî sinir sisteminin bir parçası olduğu düşünülüyor. Bilim insanları göz hastalıklarının teşhisinde çok sık kullanılan göz tomografisi yöntemini beyin hastalıklarının tespitinde de kullanmayı planlıyor.

Parkinson, Alzheimer ve multiple skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıklarda retina sinir lifi kalınlığında düşme olduğunu, hastalığın şiddeti arttıkça retina sinir lifi kalınlığı düzeyinin azaldığını gösteren çalışmalar var.

Beyin hastalıkları denince ilk olarak akla nörolojik hastalıklar geliyor. Ancak psikiyatrik hastalıklar da beyinle ilişkili rahatsızlıklardır. Bu nedenle göz tomografisi yönteminin depresyon, dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu gibi farklı psikiyatrik hastalıkların teşhis edilmesi ve hastalığın ilerleyişinin izlenmesinde kullanılması amacıyla çalışmalar yapılıyor. Şu an için bu yöntem hastalar üzerinde pratik olarak uygulanmıyor. Ancak bu konuyla ilgili araştırmalar devam ettikçe gelecekte gözler beynin aynası olabilir.

Kaynaklar:

• Güneş, A. ve ark., “Evaluation of retinal nerve fiber layer thickness in Alzheimer disease using spectral-domain optical coherence tomography”, Turkish Journal of Medical Sciences, Cilt 45, s.1094-1097, 2015.
• Hergüner A. ve ark., “Retinal nerve fiber layer thickness in children with ADHD”, Journal of Attention Disorders, Cilt 22, s.619-626, 2018.
• Kalenderoglu A. ve ark., “Optic coherence tomography shows inflammation and degeneration in major depressive disorder patients correlated with disease severity”, Journal of Attention Disorders, Cilt 204, s.159-165, 2016.