Grönland’ın İki Milyon Yıl Önceki Biyoçeşitliliği

Laurie O'keefe/Science Photo Library

Ağaçlardan düşen yapraklar, hayvanların dökülen derileri ya da ölülerin çözülen dokuları DNA parçalarının çevreye saçılmasına neden olur. Çevresel DNA olarak adlandırılan bu DNA parçaları çoğunlukla kısa süre içinde bileşenlerine ayrışır. Ancak ortam koşullarının uygun olması durumunda çok uzun yıllar bozulmadan kalabilirler.

Bugüne kadar fosilleşmiş canlılardan elde edilmiş en eski DNA parçaları bir milyon yıllıktı ve bir mamutun dişlerinden alınmıştı. Daha önceleri bilenen en eski çevresel DNA örnekleri de yine bir milyon yıllıktı ve Antarktika civarındaki deniz tabanlarında bulunan çökeltilerden elde edilmişti.

Bir grup araştırmacı yakın zamanlarda Grönland’ın Peary Land bölgesinden elde edilmiş çevresel DNA örnekleri üzerinde yaptıkları çalışmaların sonuçlarını Nature’da yayımladı. Araştırmacılar Peary Land bölgesindeki çökeltilerden örnek toplamak için ilk denemeyi 2006 yılında yapmışlar. Ancak toplanan örneklerden çevresel DNA elde etmek mümkün olmamış. Son çalışmaya konu olan çevresel DNA örneklerinin elde edilmesi ise ancak DNA özütleme teknolojilerinde yaşanan gelişmelerden sonra, 2016 yılında mümkün olmuş. Çalışmaya konu olan DNA örneklerinin toplandığı bölgede günümüzden iki milyon yıl önce bir ırmağın denize aktığı bir haliç vardı. Toplanan çevresel DNA örnekleri de Grönland’ın çeşitli bölgelerinden nehir sularıyla Peary Land’e taşınmış. 

Kurt H. Kjær

Çevresel DNA örneklerinin toplandığı tortular

İki milyon yıl önce Grönland toprakları bugünküyle hemen hemen aynı enlemlerde bulunuyordu. Ancak o dönemlerde yeryüzü günümüzdekine kıyasla daha sıcaktı. 

Elde edilen çevresel DNA örneklerinin analizi, Grönland’ın günümüzden iki milyon yıl önce bugünkünden çok farklı bir doğaya ve biyoçeşitliliğe sahip olduğunu gösteriyor. Hatta Grönland’ın o zamanki doğasının bugün bir benzeri olmadığı söyleniyor. Örneğin tespit edilen bitki ve hayvan türlerinin bazıları günümüzde kutup bölgelerinde yaşarken bazılarına ise sadece daha ılıman iklime sahip kutup altı ormanlarında rastlanıyor. 

Harvepino/iStock

İki milyon yıl önce Grönland’da yaşadığı tespit edilen ağaçlar arasında söğüt, huş, kavak ve sedir var. Bu ağaçlardan söğüt ve huş günümüzde de Grönland’ın güney bölgelerinde yetişiyor. Kavak ve sedire ise daha ılıman iklimlerde rastlanabiliyor. 

DNA’ları tespit edilen hayvanlar arasında ren geyikleri, at nalı yengeçleri, mamutlar, yaban tavşanları ve kazlar da var. Özellikle mamutların o dönemler Grönland’da yaşamış olması şaşırtıcı bulunuyor. Daha önceleri mamutların bu kadar yüksek enlemlerde yaşadığına dair bir bulguya ulaşılamamıştı.