Güneş ve Benzer Yıldızların Yaşam Döngüsü Nasıldır?
Yıldızların yaşam döngüleri incelendiğinde iki ana grup üzerinden değerlendirme yapılır: büyük kütleli yıldızlar ve küçük kütleli yıldızlar.
Bir yıldızın nasıl doğup enerji üreteceğini, yaşamını, ne kadar süre enerji üretimine devam edeceğini ve yıldız olmaktan ne zaman çıkacağını (patlamayla bir bulutsu oluşturarak ve artık bir çekirdek bırakarak) belirleyen parametrelerin en başında kütle gelir. Güneş ve benzeri yıldızlar küçük kütleli yıldızlar grubuna girer. Başlangıç kütleleri Güneş’in 8-10 katını aşan yıldızlar ise büyük kütleli yıldızlar olarak sınıflandırılır.
Yüzey sıcaklığı, kütlesi, yarıçapı, yüzey çekim ivmesi ve tayfında görülen özelliklere bakılarak Güneş, G2 tayf türünde bir cüce yıldız olarak sınıflandırılır. Güneş gibi cüce veya anakol yıldızları denilen yıldızlar, enerjilerini çekirdeklerinde gerçekleşen hidrojen füzyonuyla üretir ve ömürlerinin çok önemli bölümünde bu şekilde enerji üretmeye devam eder.
Güneş yaklaşık 4,5 milyar yıl önce soğuk bir molekül bulutunda kütle çekimiyle sıkışan ve sonra dengeye ulaşan sıcak bir plazma küresi şeklinde oluştu ve enerji üretmeye başladı. Çok büyük değişiklikler olmadan da bu enerjiyi üretmeye devam ediyor. Kütlesi ve uzaya yaydığı enerji dikkate alındığında Güneş’in yaklaşık olarak 4 milyar yıl daha enerji üretimine büyük değişiklikler olmadan devam edeceği tahmin ediliyor. Güneş’in şu anda çekirdeğindeki hidrojenin yaklaşık yarısını enerjiye dönüştürüp uzaya yaymış olduğu tahmin ediliyor. Başka bir deyişle kararlı enerji üretiminin neredeyse yarı evresini tamamladı ve uzun süre daha hidrojen füzyonuyla kararlı enerji üretmeye devam edecek. Yıldızımız, çekirdeğindeki hidrojeni tükettiğinde bir süre daha füzyonla enerji üretimine devam etse de enerji kararsızlıklarının başlayacağı (boyut, sıcaklık ve renginde önemli değişikliklerin olacağı) bir döneme girecek. Füzyon reaksiyonları devam edemez duruma geldiğinde ise bir patlamayla bir nevi “yıldız” dönemi sona erecek.
Kaynaklar:
- https://science.nasa.gov/sun/
- https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/The_Sun
- https://solarscience.msfc.nasa.gov/surface.shtml
- https://www.jameswebbdiscovery.com/faqs/what-are-100-facts-about-sun
- https://ntrs.nasa.gov/api/citations/20140006649/downloads/20140006649.pdf
- https://www.nasa.gov/centers-and-facilities/ames/how-scientists-predicted-coronas-appearance-during-aug-21-2017-total-solar-eclipse/
Yazar Hakkında
Prof. Dr. Faruk Soydugan
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü & Ulupınar Gözlemevi
