Kas-İskelet Yaralanmalarında Bir Biyolojik Tedavi Yöntemi: PRP Nedir?
PRP yani trombositten zengin plazma enjeksiyonu, tendon yırtıkları, kas ve bağ zedelenmeleri, kıkırdak hasarları ve kireçlenme (osteoartrit) gibi yaralanmaların iyileşmesini hızlandıran, doku onarımını destekleyen bir biyolojik tedavi yöntemidir.
Kan dört ana bileşenden oluşur: serum, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri (lökositler olarak da bilinir) ve trombositler (kan pulcukları). Serum, kanın sıvı bileşenidir ve serumun yaklaşık %90'ı sudur. Kırmızı kan hücreleri, doku ve organlara oksijen taşır. Beyaz kan hücreleri, vücudun enfeksiyonlara ve yaralanmalara karşı yanıt vermesine yardımcı olur. Trombositler ise kanda dolaşan ve kanın pıhtılaşmasında merkezî bir rol oynayan küçük hücre parçalarıdır. Trombositler vücutta bir yaralanma olduğunda pıhtılaşma sürecini başlatan yani yaralanmaya ilk müdahaleyi gerçekleştiren bileşenlerdir. Trombositler yaralanan bölgeye ulaştığında aktif hâle gelerek yaralanmış dokuların iyileşmesini destekleyen sitokin adlı proteinleri salgılar.
Çizer: Derin Aslan
Ortobiyolojik Tedavi Nedir? Ne İşe Yarar?
Ortobiyolojik tedavi, kas-iskelet sistemi hastalıklarını tedavi etmenin bir yoludur. Bu yöntemle vücudumuzdan alınan kan gibi biyolojik materyaller kullanarak dokularımızın onarılması hedefleniyor. Biyoteknoloji sayesinde üretilen aşılar ve biyofarmasötik ilaçlar da bu sürecin bir parçasıdır. Yani ortobiyolojik tedavi ile vücudun doğal iyileşme mekanizmaları desteklenerek sağlığa kavuşulmasına yardımcı olacak çözümler sunuluyor.
PRP, genellikle kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının tedavisinde başvurulan “ortobiyolojik” tedavi yöntemleri arasında yer alıyor. Trombositten zengin plazma hastanın kendi kanından elde edilerek eklem yaralanmaları, tenisçi dirseği, omuz yırtığı gibi ortopedik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılıyor. PRP, kasları kemiklere bağlayan güçlü ve esnek bağ dokusu olan tendon ile kas ve kıkırdak yaralanmalarının tedavisinde etkili bir alternatif olarak görülüyor.
Uzun bir süredir profesyonel sporcuların tedavisinde kullanılan PRP, günümüzde spor ve diğer ortopedik yaralanmaları olan yetişkinlerin tedavisinde de sıkça kullanılan bir yöntem.
Çizer: Derin Aslan
Trombositten Zengin Plazma (PRP) Nedir? Nasıl Hazırlanır?
PRP, kanda bulunan konsantre trombositleri içeren özel bir karışımdır. PRP’ler, sitokinler ve büyüme faktörleri barındırdığından güçlü bir iltihap önleyicidir.
JazzIRT/ iStock.com
Santrifüj cihazı
PRP tedavisi için öncelikle hastadan alınan kan santrifüje alınarak kırmızı kan hücreleri, plazma ve trombositlerden ayrıştırılıyor. Santrifüj işleminde kullanılan tüpün dibinde kalan kırmızı kan hücreleri atılıyor ve geriye plazma, beyaz kan hücreleri ve trombositler kalıyor. Kalan bu karışım da hasarlı bölgeye enjekte ediliyor. Böylece PRP yöntemi ile elde edilen trombosit miktarı vücutta normalde bulunan trombosit miktarından üç ila beş kat daha fazla oluyor.
ttsz/ iStock.com
PRP Hangi Sorunların Tedavisinde Kullanılabilir?
PRP enjeksiyonları, kireçlenme yani eklemlerdeki kıkırdak dokunun yıpranması gibi durumların yanı sıra tendon, bağ ve kas yaralanmalarını tedavi etmek için de kullanılabiliyor.
PRP enjeksiyonlarının fizik tedaviye ek olarak kullanıldığı rahatsızlıklardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- Boyun ve sırt ağrısı
- Kronik bağ veya tendon yaralanmaları
- Golfçü dirseği, tenisçi dirseği
- Kalça, diz veya omuz eklemi kireçlenmeleri
- Rotator manşet yaralanmaları
- Kıkırdak, bağ yaralanmaları
Çizer: Derin Aslan
Sağlıklı eklem (solda) ve osteoartritli eklem (sağda)
PRP aynı zamanda iyileşmeyi ve toparlanmayı hızlandırmak amacıyla cerrahi müdahalelere ek olarak da kullanılabiliyor.
Sonuç olarak trombositten zengin plazma tedavisi (PRP) kas-iskelet sistemi yaralanmalarının tedavisinde umut vadeden bir biyolojik yaklaşım olarak öne çıkıyor. Vücudun doğal iyileşme süreçlerini hızlandırmak ve desteklemek için kullanılan PRP, özellikle cerrahi müdahalelerden kaçınmak isteyen hastalara etkili bir alternatif sunuyor. Profesyonel sporcuların tedavisinde yıllardır başarıyla uygulanan bu yöntem, yaralanmalarda iyileşmeyi hızlandırmak ve yaşam kalitesini artırmak için daha yaygın olarak başvurulan bir tedavi yöntemi hâline geldi.
Sözlük:
Biyofarmasötik ilaç: Biyolojik kaynaklardan elde edilen ve genellikle biyoteknoloji ile üretilen, kompleks hastalıkların tedavisinde kullanılan özel ilaçlardır.
Kan plazması: Kanın sıvı kısmıdır ve pıhtılaşma için gerekli olan fibrinojen ile diğer pıhtılaşma faktörlerini içerir.
Kan serumu: Kanın pıhtılaşmasından sonra kalan sıvı kısmıdır. Kan serumu, kan plazmasına benzer ancak içeriğinde pıhtılaşma için gerekli olan fibrinojen gibi proteinler bulunmaz.
Santrifüj: Sıvı karışımlarını yoğunluk farklarına göre bileşenlerine ayırmak için hızla döndüren bir cihazdır.
Sitokin: Bağışıklık sistemi hücreleri tarafından salgılanan ve hücreler arası iletişimi sağlayan küçük proteinlerdir.
Trombosit: Kanda dolaşan ve kanın pıhtılaşmasında merkezi bir rol oynayan küçük hücre parçalarıdır.
Kaynaklar:
- Fidan, B. B. ve ark., “Do Leucocyte-Rıch And-Poor Platelet-Rıch Plasma Dıffer By Theır Metabolıtes?.”, Orthopaedic Proceedings, Cilt 206, Sayı 106-B(SUPP_2), s.92-92, 2024.
- Yale Medicine, Platelet-Rich Plasma (PRP) Injections in Sports. https://www.yalemedicine.org/conditions/platelet-rich-plasma-injections
- Mavrogenis, A. F. Ve ark., “Orthobiologics: a review.”, International Orthopaedics, Cilt 47, Sayı 7, s. 1645-1662, 2023.
- Halpern, B. C. ve ark., “The role of platelet-rich plasma in inducing musculoskeletal tissue healing.” HSS Journal®, Cilt 8, Sayı 2, s.137-145, 2012.
