Bilirsen Çok İşe Yarar, Bilmezsen Toprak Olur Gider
Bu projede elde ettiğimiz yapıştırıcı özellikteki maddenin, piyasada satılan her iki yapıştırıcıdan daha etkili, kullanışlı, ucuz, sağlıklı ve doğal olduğunu gördük.
Giriş
Yapıştırıcı, malzemeleri bir arada tutan madde olarak tanımlanır. Yapışma iki yüzeyin, moleküller, iyonlar ve atomlar arası etkileşimden dolayı oluşan çekim kuvvetleriyle bir arada tutturulması olarak tanımlanır. Yapıştırıcılar sıvı, katı, macun, bant gibi birçok fiziksel şekilde olabilir. Yapıştırıcıların kullanımı çok eski tarihlere dayanır. Yapıştırıcı olarak kullanılan ilk malzemenin tarihi MÖ 4000 yıllarına kadar uzanmaktadır. Arkeolojik çalışmalar ilkel kabilelerin çömlekleri ağaç özsuyundan elde ettikleri yapıştırıcı reçine ile birleştirdikleri ortaya çıkmıştır. 1700’lü yıllarda yapıştırıcılar yaygın kullanılmaya başlanmıştır. Yapıştırıcılar en genel olarak iki gruba ayrılabilirler:
1) İnorganik yapıştırıcılar
2) Organik yapıştırıcılar
a) Doğal yapıştırıcılar
b) Sentetik yapıştırıcılar
Bilindiği gibi lif levha, yonga levha ve kontrplak gibi odun esaslı malzemelerin üretiminde ham petrol artıklarından elde edilen sentetik kimyasal maddelerden üretilen fenol formaldehit reçinesi gibi önemli reçinelerin kullanılması gittikçe büyük bir önem arz etmektedir. Oysa ki, bu tip tutkalların yaygın kullanımlarına paralel olarak fiyatlarında büyük artış olması, yakın gelecekte kıtlıklarının söz konusu olması ve ekolojik olarak da olumsuz etkileri ortaya çıkmıştır. Bu tutkallara alternatif olabilecek ve sentetik tutkalların istenmeyen yönlerinden kurtulmak için son zamanlarda özellikle Amerika, Japonya ve bazı Avrupa ülkelerinde yıllık lignoselülozik artık bitkilerden tutkal üretilmesi için yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Ülkemizde yaygın olarak bulunan yıllık bitki artıklarını en akılcı bir şekilde kullanmak, üretiminde fazla enerji gerektiren ve dolayısıyla çevre kirlenmesine neden olan fosil kaynaklı hammaddeler yerine yenilenebilir ve güneş enerjisi ile üretilebilen doğal hammaddelerin kullanılmasını sağlamak, emisyon yoluyla çevre kirliliği yapan fenol ve formaldehit gibi kimya endüstrisinde sıkça kullanılan kimyasallara alternatif maddeler sunmak ve gittikçe azalan ve buna paralel olarak fiyatları artan sentetik fenol-formaldehit reçinesi yerine yenilenebilir lignoselülozik maddeleri kullanmak ülke ekonomisine çevre kirliliği açısından büyük faydalar sağlayacaktır.
Amacı
"Bilirsen Çok İşe Yarar, Bilmezsen Toprak Olur Gider" isimli rojemizin amacı Muş dağlarında bulunan yerel adı dağ sakızı (Chondrilla juncea L.) olan bitkiden elde ettiğimiz özden doğal yapıştırıcı elde etmektir.
Yöntem
Bu çalışmada, Muş ilinin dağlık bölgesinde dağ sakızı olarak bilinen bitkiyi, daha sonra 100. Yıl Üniversitesinde sayın Dr. Süleyman Mesut PINAR tarafından tür tespiti yapılarak bilimsel adı Chondrilla juncea L., Türkçe adı: Çengel sakızı, Akhindibağ, Sakızlı hindibağ, Çıtlık(Sivas), Çöpkanak(Silifke), Karakavuk(konya), Karakavut(Bilecik), Sakız otu(Çanakkale), Sütlü ot(Bartın) olarak bilinen bitkinin salgıladığı beyaz renkteki sütsü salgıdan doğal yapıştırıcı elde ettik. Proje çalışması için Muş iline bağlı Dumlusu köyüne gittik. Burada bulduğumuz bitkinin üst kısmını kesip sütsü renkteki yapıştırıcı özelliğindeki özü aldık. Daha sonra yapıştırma işlemi kâğıt ve tahta numunelerine oda sıcaklığında uygulanmıştır. Yapıştırma işlemi uygulanan numunelerin hepsi yapışma ve kuruma işlemlerinden sonra değişik sıcaklıklardaki ortamlarda bekletilmiştir. -5 °C derece ile + 30 °C dereceye kadar olan sıcaklık aralığında 24 saat süre ile bekletilen numuneler, nemli ortamda tutulup ayrıca suya sokulup bir dakika bekletilmiştir.
Sonuç ve Tartışma
Yaklaşık 200 N basınç altında, oda sıcaklığında 120 dakika boyunca farklı sentetiz yapıştırıcılarla yaptığımız karşılaştırma sonucu, Muş dağlarında bulunan yerel adı dağ sakızı (Chondrilla juncea L.) olan bitkisinden elde ettiğimiz süt rengindeki sakızın diğer iki yapıştırıcıdan daha iyi bir performans gösterdiği, aynı zamanda doğal, sağlıklı ve ucuz bir yapıştırıcı olduğu görülmüştür.
Kaynaklar
1. www.basvurular.meb.gov.tr/bubenimeserim/projebankasi.aspx
2. M. Said FİDAN, Murat ERTAŞ, M. Hakkı ALMA, Orman Ürünleri Sanayisinde Sentetik Tutkallara Alternatif Olarak Doğal Tutkalların Kullanılması, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Cilt: V Sayfa: 1743-1753, 20-22 Mayıs 2010.
3. Marancı, Ş., Metal Plastik Birleştirmelerde Ara Yüzey İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniveristesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makina Mühendisliği Ana Bilim Dalı, 2009.
4. www.tubitak.gov.tr/
Ekip Tanıtımı
Yusuf Emre Kalsın
Emrah Yılmaz
İbrahim Koç
