Biyoloji Müzesi Projesi

Biyoloji eğitimini daha verimli hale getirmek amacıyla okulumuzda bir Biyoloji Müzesi kurduk.

Giriş

Biyoloji (canlı bilimi); yeryüzündeki canlıları, bu canlıların birbirleriyle ve cansız çevre (toprak, su, iklim vs.) ile olan ilişkilerini inceleyen ve araştıran bilim dalıdır. Bu kadar önemli olan bir bilim dalının okullarda sadece klasik anlatma metoduyla ve bazı bilimsel kavramların ezberletilmesiyle işlenmesi, sınavların çoktan seçmeli sorulara hapsedilmesi, biyoloji dersinin zamanla asıl ruhunu yitirmesine, ilgi görmemesine ve sevilmemesine sebep olmuştur. Ancak biyoloji eğitiminde yeni yöntemler kullanarak bu çok önemli bilim dalının daha çok sevilmesi ve daha iyi öğretilmesi sağlanabilir.

Amacı

Bu projede bir Biyoloji Müzesi kurarak ve bu müzeyi biyoloji eğitimlerinde kullanarak, biyoloji dersini, ülkemizde yapılan çeşitli sınavların (yazılılar, sözlüler, TEOG, YGS, LYS… gibi) etkisinden dolayı öğrencilerin gözünde kâbusa dönen, ezbere dayalı, sıkıcı, sevilmeyen, monoton, çalışılsa dahi yapılamayan, ülke genelinde başarı seviyesi düşük bir ders olmaktan kurtarıp öğrenci merkezli, proje kapsamında çalışılabilen, yaparak ve yaşayarak öğretme yöntemi temelli, eğlenceli, hareketli, görsellerin ve teknolojinin kullanıldığı, öğrenci konsantrasyonunun kolayca sağlanabildiği, öğrenci merak ve ilgisinin kendiliğinden oluştuğu, deney ve araştırmaların yapıldığı ruh haline bürünen, başarı ortalaması yüksek, sevilen ve tercih edilebilen bir ders haline getirmek amaçlanıyor.

Yöntem

Batman Petrol Lisesi’nde oluşturduğumuz Biyoloji Müzesi’nin amaç ve yapılış basamakları tarafımca öğrenci ve okul idaresine anlatılmıştır. Daha sonra çevremizde atıl durumda bulunan kavanoz, masa, sıra, dolap, canlı materyaller ve benzeri araç ve gereçler organize bir şekilde toplanmış ve kısa sürede çalışma bitirilmiştir. Müzede bulunan cam kavanozları öğrencilerimiz getirdi, dolap ve panoları ihtiyaç fazlası dolapların (kütüphanemize bağışlanan dolapların kapaklarından) kapaklarından, raflar, canlı bitkiler, kitaplık ve akvaryum öğrencilerimizin harçlıklarından, kimyasal maddeler, tohum, şifalı bitkiler ve balıkların bir kısmı, bilgisayar, projeksiyon cihazı vs., okul aile birliği tarafından, deneylerde kullanılan araç ve gereçler M. E. Bakanlığı’ndan sağlandı. Materyal ve araç gereçlerin araştırılması, toplanması, paketlenmesi, yerleştirilmesi gibi iş ve işlemlerse öğrenci merkezli olarak öğretmen gözetim ve denetiminde yapılmıştır.

Müzemizdeki bölümlerden ayrıntılı olarak söz edecek olursak; internet ve projeksiyon cihazı bağlantılı bilgisayardan belgesel film seyretme, internetten hazır renkli şekil indirme, uygulaması zor ve sakıncalı deneyleri yapmadan hazır seyretme, USB cihazı ile hazır yazılmış test çözme ve gerek görüldüğünde konularla alakalı arama motorlarından araştırma yapma amacıyla kullanılmaktadır. Bu bölüm, Bilim ve teknolojiden faydalanarak derste zaman kazanma, görsellik, dikkat toplama ve öğrencinin ilgisini çekme gibi amaçlar için kullanılmaktadır (şekil 1).

Diş, kemik, boynuz, iskelet çeşitleri bölümünde farklı şekil ve boyutta materyaller bulunmaktadır. Buradaki materyalleri örneğin destek ve hareket sistemi konusundaki oynamaz eklemlere kafatasındaki eklemler gösterilerek anlatılır. Bu materyaller herhangi bir koku ve mikrop bulaşmasına karşı plastik beyaz boya ile boyanarak panolara kuvvetli yapıştırıcılarla yapıştırılmıştır (Şekil 5-6).

Tüy ve telek çeşitlerinin olduğu bölümde farklı kuşlardan alınmış tüy ve teleklerin yanı sıra, yöreye has kirpilerde bulunan oklar bulunmaktadır. Bu materyaller yapıştırıcılarla panoya yapıştırılmıştır. Bu kısımdaki materyallerden örneğin kirpi oklarının yerel olduğunu bunların endemik canlı olarak korunması gerektiği yönündeki ifadelerle öğrencilerin yakın ve uzak çevreye merakı uyandırılıp çevreyi koruması yönünde bilinçleniyor (Şekil 9 -10).

Deniz kabuklarının olduğu kısımda yaklaşık 400 farklı renk, şekil ve boyutta midye ve salyangoz kabuğu ile kurutulmuş denizyıldızı, denizatı yapıştırıcılarla panoya yapıştırılmıştır. Bu bölümdeki materyallerden örneğin denizyıldızı canlıların sınıflandırılması ünitesindeki omurgasız hayvanların derisi dikenliler sınıfına dâhil olduğunu ilgili materyali öğrencilere gösterip dokundurarak anlatılmaktadır (Şekil 11-12).

            Biyoloji müzesinin oluşumunda görev alan ve bu ortamda ders yapan 130 öğrenciye 9 sorudan oluşan ön test, son test anket uygulaması ve elde edilen verilerin istatistiksel analizi yapılmıştır. Ayrıca müzeye ziyarete gelen her kademeden öğrenciler, akademisyenler, öğretmenler, idareciler, veliler ve diğer ziyaretçilerin görüşleri alınmıştır.

Sonuç ve Tartışma

Bu çalışmanın sonucunda çürümekte olan bir laboratuvar kısa sürede yaklaşık 1000 öğrenci proje, yapılandırmacı eğitim, öğrenci merkezli, yaparak ve yaşayarak, laboratuvar, soru ve cevap, beyin fırtınası, soru ve cevap, anlatım gibi eğitim ve öğretim yöntem ve teknikleri ışığında, cüzi bir maliyetle Biyoloji müzesine dönüştürülmüştür.

Uygulanan anketler sonucunda Biyoloji Müzesi’nin öğrencilerin biyoloji dersine ve çevreye olan merakı, sevgisi, araştırmaya olan ilgisi ve ders notu başarısına olumlu etki yaptığı söylenebilir. Biyoloji Müzesine gelen ziyaretçiler de, bu çalışmanın bilime, biyoloji eğitimine, öğrenmeye, çevreyi tanıyıp-öğrenmeye katkısının çok olduğunu dile getirmişlerdir.

Gerek yaptığımız anketlerin gerekse yüz yüze yapılan görüşmelerin sonuçlarına baktığımızda  diğer derslerinde bu tarzda işlenmesi halinde eğitim ve öğretime renk katacağı kanaatindeyiz.

Bu çalışmanın, dünyada başta biyoloji dersi olmak üzere diğer dersler içinde bir örnek teşkil edeceğini umuyoruz.

Kaynaklar

1- Turan, E., Liselerde biyoloji eğitiminin problemleri. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1996.

2- Yaşar, Ş., Fen Bilgisi Öğretiminde Kullanılan Strateji, Yöntem ve Teknikler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, ss. 61-80, 1998.

3- Yurdakul, D., Etkili biyoloji öğretimi için öğrenci ve öğretmen görüş ve beklentileri, Hacettepe Üniversitesi, Doktora Tezi, Ankara, www.sinifogretmeniyiz.biz/ogretim-yontem-ve-teknikleri-mesaj-3581-fo.

Ekip Tanıtımı

Biyoloji öğretmeni İbrahim Koç ve öğrencileri