Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör ile Yeni Nesil Nanomalzemeler Üzerine Söyleşi

Farklı elementlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan ve yüksek entropili alaşımlar olarak isimlendirilen malzemeler günümüzde sanayi, enerji, havacılık, uzay gibi pek çok alanda kullanılıyor. Bu malzemelerin daha güçlü ve dayanıklı hâle getirilmesi için yapılan çalışmalar ise devam ediyor. Biz de Bilim Genç olarak, yeni nesil refraktör yüksek entropili alaşımlar üzerine çalışmalar yapan ve 2232-Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ile ülkemize dönen Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

TÜBİTAK Bilim Genç: Sizi tanıyabilir miyiz? 

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: 1988 yılında Bolu’da doğdum. İlköğretimi babamın öğretmen olması dolayısıyla farklı illerdeki okullarda tamamladım. Ankara Süleyman Demirel Anadolu Lisesini bitirdikten sonra lisans eğitimimi ODTÜ Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümünde tamamladım. Aynı zamanda ODTÜ Üretim Mühendisliği Bölümünde yan dal programına devam ettim. ODTÜ Metalürji ve Malzeme Mühendisliğinde yüksek lisans yaptıktan sonra doktoramı Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Texas A&M Üniversitesinde, doktora sonrası çalışmalarımı ise Los Alamos Ulusal Laboratuvarında tamamladım. Kasım 2018’de Türkiye’ye döndüm ve önce Sabancı Üniversitesinde, ardından da ODTÜ’de öğretim üyesi olarak çalışmaya başladım.

TÜBİTAK Bilim Genç: Bu alana nasıl yöneldiniz?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Metalürji ve malzeme mühendisliği alanını ilk kez lise yıllarımda fizik öğretmenimizden duymuştum. İsmi çok ilginç gelmişti, ne olduğunu bile anlamamıştım. Merak edip araştırınca kariyerime bu alanda devam etmek istedim. Üniversiteye başlayınca bölümü daha da çok sevmeye başladım. Bu sevgi beraberinde başarıyı da getirdi. Bölüm birincisi olarak mezun olduktan sonra çalışmalarımı yurt dışında devam ettirmeye karar verdim.

TÜBİTAK Bilim Genç: Çalışma alanlarınızdan kısaca bahseder misiniz?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Havacılık, uzay ve enerji alanlarında yüksek sıcaklık ve yüksek radyasyon gibi aşırı zorlayıcı koşullarda kullanılabilen malzemelere ihtiyaç duyuluyor. Ben de bu malzemelerin geliştirilmesi üzerine çalışıyorum. Ayrıca bu amaçla kullanılan geleneksel yöntemlerin yanı sıra bu malzemelerin yenilikçi üç boyutlu yazıcılarla üretilmesi ve test edilmesi konularında araştırmalar yürütüyorum. 

TÜBİTAK Bilim Genç: Uzay araçlarında kullanılan malzemelerin hangi özelliklere sahip olması gerekiyor?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Havacılık ve uzay alanında kullanılan malzemelerin kütlesi hayli önemli bir kriter. Bunun yanı sıra önemli motor parçalarının yüksek sıcaklığa ve korozyona (kimyasal olarak aşınmaya karşı) dayanıklı olması gerekiyor. Ayrıca malzemelerin üzerine kuvvet uygulandığında fiziksel olarak dayanıklı olması ve şekil değiştirmeye karşı dirençli olması da ihtiyaç duyulan özellikler arasında. 

TÜBİTAK Bilim Genç: Yüksek entropili alaşımlar nedir ve genel özellikleri nelerdir?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Yüksek entropili alaşımlar en az 4-5 elementin eşit ya da eşite yakın oranlarda karıştırılmasıyla üretilen alaşımlardır. Bu alaşımlarda atomların sıcaklığa bağlı olarak hareket etme hızı çok düşüktür. Ayrıca radyasyona maruz kaldıklarında atom ölçeğindeki hareketlilikleri de yavaş ve sınırlıdır. Bu malzemeler ısı ve aşınmaya çok dayanıklı metallerden üretilir. Bu sayede erime sıcaklıkları çok yüksek olacağı için yüksek sıcaklıklara karşı çok daha dayanıklı olacaklardır.

Molibden, yüksek entropili alaşımlarda kullanılan metallerden biridir.

TÜBİTAK Bilim Genç: Yüksek entropili alaşımların günümüzde sanayide kullanılan diğer geleneksel malzemelere göre avantajları neler? 

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Bugün sanayide kullanılan metal malzemeler 700-800 °C sıcaklıklara kadar dayanabiliyor. Daha yüksek sıcaklıklara çıkılması gerektiğinde seramik kaplamalar kullanılıyor. Ancak bu yöntemde kaplama ile ana malzemenin yapısal özellikleri birbirinden farklı olduğu için birçok sorun ortaya çıkabiliyor. Yüksek entropili alaşımlar ise yaklaşık 1500 °C sıcaklığa kadar dayanabiliyor. Ayrıca korozyon ve radyasyon dirençlerinin yüksek olması nedeniyle bu malzemeler diğer malzemelere göre çok daha avantajlı özelliklere sahip.

TÜBİTAK Bilim Genç: Bu malzemelerin gelecekte özellikle hangi alanlarda kullanılması planlanıyor?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Havacılık ve uzay alanında jet motorlarında, uzay araçlarında ve uydularda; enerji alanında nükleer reaktörlerde ve savunma sanayisinde kullanılması planlanıyor.

TÜBİTAK Bilim Genç: Başka hangi alanlardan araştırmacılar ile çalışıyorsunuz?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Malzeme mühendisliği aslında birçok bilim dalıyla yakından ilgilidir. Bu nedenle farklı alanlardan bilim insanlarıyla ortak çalışmalar yürütülebilir. Ben genellikle makine mühendisliği, nükleer mühendislik ve fizik alanlarından araştırmacılar ile birlikte çalışıyorum.

TÜBİTAK Bilim Genç: Kariyer tercihi yapacak gençlere neler tavsiye edersiniz?

Dr. Öğr. Üyesi Eda Aydoğan Güngör: Kariyer tercihi yapmadan önce tüm önyargılarından arınıp, farklı meslek gruplarından insanlarla konuşarak günün büyük kısmında uğraşmaktan mutlu olacakları mesleği seçmelerini tavsiye ederim. Bir de kariyer rotası belirlerken cesurca kararlar vermekten korkmamaları gerektiğini söyleyebilirim.