Gökyüzünde Bu Ay: Şubat 2023

Şubat 2023’te gökyüzünde tanık olabileceğiniz üç önemli gök olayı:

• Venüs, Jüpiter ve Ay’ın buluşmasına tanık olabilirsiniz.
• M81 Gök Adası’nın sarmal yapısını keşfedebilirsiniz.
• C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı’nın gökyüzündeki izini takip edebilirsiniz.

Şubat 2023’te Gezegenler

Merkür

18 Şubat sabahı Merkür'ü ve hilal şeklindeki Ay'ı güneydoğu yönünde ufkun üzerinde görebilirsiniz.

Merkür şubat ayının ilk yarısında Güneş’in doğuşundan önce güneydoğu yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor. Ancak ayın ortasından sonra ufkun üzerindeki yüksekliği azaldığı için Merkür’ü görmek zorlaşıyor. Merkür, 17 Mart’ta Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçmeye hazırlanıyor.

Venüs

Şubat ayında gökyüzünün en parlak gezegeni olan Venüs’ü, ayın başında Güneş’in batışından sonra güneybatı-batı yönünde ufkun üzerinde görebilirsiniz.

Ayın başında Venüs’ün %91’i aydınlık görünürken ayın son günlerinde Venüs’ün aydınlanan kısmının oranı %86’ya düşüyor. Ancak Venüs yuvarlağının görünür büyüklüğü ve ufkun üzerindeki yüksekliği ayın ilerleyen günlerinde artıyor.

22 Şubat akşamı hilal şeklindeki Ay’ı, batı yönünde ufkun üzerinde Venüs’ün ve Jüpiter’in arasında görebilirsiniz.

Mars

Mars’ı şubat ayında Boğa Takımyıldızı’nda bulabilirsiniz. Kızıl Gezegen gün batımından sonra güneybatı yönünde ufkun üzerinde ortaya çıkıyor ve gece yarısından üç saat sonraya kadar izlenebiliyor. Şubat ayının başında Boğa Takımyıldızı’nın en parlak yıldızı Aldebaran’ı Mars’ın güneybatısında bulabilirsiniz.

Mars’ın parlaklığı ve görünür büyüklüğü ayın ilerleyen günlerinde giderek azalıyor. 28 Şubat’ta gece yarısından sonra Mars’ı ve dolunay evresinden yeni ayrılan Ay’ı batı-kuzeybatı yönünde ufkun üzerinde görebilirsiniz.

Jüpiter

Jüpiter, şubat ayında akşamları görülebilen gezegenlerden biri. Ayın başında Güneş’in batışından sonra havanın kararmaya başlamasıyla güneybatı-batı yönünde ufkun üzerinde görülebiliyor ve gece yarısından yaklaşık iki saat önce batı yönünden batıyor.

Şubat ayının ilerleyen günlerinde Jüpiter’in ufkun üzerindeki yüksekliği azalıyor. Ayın son günlerindeyse Jüpiter ile Venüs gökyüzünde giderek birbirine yaklaşıyor.

Satürn

16 Şubat’ta Satürn yörünge hareketi sırasında Dünya’ya göre Güneş’in arkasından geçiyor. "Kavuşum" olarak isimlendirilen bu olay sırasında Satürn, Güneş ve Dünya aynı hizaya geliyor. Bu konumdayken Satürn ile Güneş’in arasındaki açısal mesafe çok küçük olduğu için, Güneş’in parlaklığı nedeniyle Satürn’ü birkaç hafta boyunca gökyüzünde görmek mümkün değil.

Şubat 2023’te Ay

Thierry Legault / Eurelios / Science Photo Library

Ay, Dünya etrafındaki yörünge hareketi sırasında 4 Şubat’ta Dünya’ya en uzak, 19 Şubat’ta ise Dünya’ya en yakın konuma ulaşıyor. Bu konumlardayken Ay ile Dünya arasındaki mesafe sırasıyla 406.500 km ve 358.300 km.

Gök Adaların Sarmal Yapısını Keşfedin

Şubat ayında gökyüzündeki en parlak gök adalardan biri olan Messier 81 (M81) Gök Adası’nı bir dürbün ya da küçük bir teleskop yardımıyla gökyüzünde Büyük Ayı Takımyıldızı’nın yakınlarında görmeyi deneyebilir, M81’in sarmal yapısını belirgin bir şekilde fark edebilirsiniz.

Gökyüzündeki en parlak gök adalardan biri olan M81, 1774’te Alman gök bilimci Johann Elert Bode tarafından keşfedildi. Bu nedenle M81, Bode Gök Adası olarak da isimlendiriliyor.

M81 Gök Adası’nın merkezinde, kütlesi Güneş’inkinin yaklaşık 70 milyon katı olan süper kütleli bir kara delik bulunuyor. Dünya’dan yaklaşık 11,6 ışık yılı uzaklıkta bulunan M81 Gök Adası’nın 250 milyar yıldıza ev sahipliği yaptığı tahmin ediliyor.

C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı’nın İzlerini Takip Edin

C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı, 1 Şubat’ta Dünya’ya en yakın konumdan, yaklaşık 42 milyon kilometre yakınımızdan geçmişti. Bu tarihten sonra Dünya’dan bakıldığında kuyruklu yıldızın parlaklığının azalacağı ve gökyüzünde görülebileceği sürenin giderek kısalacağı öngörülüyor.

Kuyruklu yıldızlar büyük oranda buz, kayaç parçacıkları ve organik maddelerden oluşur. Güneş’e yakınken sıcaklıkları yüksek olduğu için yapılarındaki katı maddeler doğrudan gaz hâline geçebilir. Bu maddeler kuyruklu yıldızın çekirdeğinin etrafında bir atmosfer oluşturur. Güneş ışınlarının radyasyon basıncı kuyruklu yıldızın çekirdeğinin etrafındaki toz ve gazları iterek kuyruğa benzeyen bir şekil almasına neden olur. “Toz kuyruğu” olarak isimlendirilen bu kuyruğun rengi sarı-pembe tonlardadır.

Steven Robinson Pictures / Getty Images

Kuyruklu yıldızın etrafındaki karbonmonoksit gibi gazlar, Güneş’ten yayılan morötesi dalga boyundaki ışınlar nedeniyle iyonlaşabilir. Bu iyonlar güneş rüzgârlarının etkisi ile kuyruğa benzeyen bir şekil alabilir. “İyon kuyruğu” olarak isimlendirilen bu kuyruğun rengiyse mavi tonlardadır.

C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı, şubat ayının ilk günlerinde gökyüzünde Zürafa Takımyıldızı’nın yakınlarında görülebilirken, ayın ortasından sonra Boğa Takımyıldızı’ndan geçiyor. C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı çok parlak olmadığı için çıplak gözle fark edilmesi zor. Ancak bir dürbün yardımıyla kuyruklu yıldızı kolayca görebilir ve kuyruğunu inceleyebilirsiniz. 10-11 Şubat gecesi C/2022 E3 (ZTF) Kuyruklu Yıldızı’nı Mars’ın yakınlarından geçerken görme fırsatını kaçırmayın.

Kaynaklar:

• https://eclipse.gsfc.nasa.gov/SKYCAL/SKYCAL.html
• https://in-the-sky.org/newscal.php
• https://astronomy.com/magazine/sky-this-month/2023/02/sky-this-month-february-2023
• https://www.rmg.co.uk/stories/blog/astronomy/night-sky-highlights-february-2023
• https://solarsystem.nasa.gov/skywatching/home/