İnsanları Ay’a, Mars’a ve Güneş sisteminin derinlerine taşımak amacıyla geliştirilen dünyanın en güçlü roket sistemi Starship’in ikinci uçuş denemesi 18 Kasım’da gerçekleştirildi.

James Webb Uzay Teleskobu tarafından çekilen bu fotoğrafta, Einstein halkası olarak isimlendirilen olgunun en ilgi çekici örneklerinden biri görülüyor.

Tasarla ve Yap köşesinin bu projesinde, hava itimli roket düzeneği yapıyoruz.

Günlük hayatta karşılaştığımız pek çok soruna çözümler sunan üç boyutlu yazıcı teknolojisi artık dünya dışında yaşam alanları oluşturma araştırmalarını kolaylaştıracak adımlar atılmasına yardımcı oluyor.

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından gezegenin iç yapısını incelemek amacıyla Mars’a gönderilen InSight (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport) uzay aracı 26 Kasım 2018’de gezegenin yüzeyine inmişti.

Uzaya giden astronotlar çok sayıda bakteriyi de beraberlerinde götürürler. Bu bakterilerin büyük çoğunluğu zararsızdır. Ancak zamanla bu durum değişebilir. Uzaydaki koşullar yeryüzündekilerden çok farklıdır. 

2021’de uzaya fırlatılması planlanan James Webb Uzay Teleskobu, Büyük Patlama’dan Güneş Sistemi’nin oluşumuna kadar daha birçok konuda önemli bilgiler sağlayabilir.

Prof. Dr. Zafer Durusoy ile kurucusu olduğu Hacettepe Teknopark’taki Nanovak firmasında ürettikleri vakum odaları ve vakum odalarının kullanım alanlarıyla ilgili bir söyleşi gerçekleştirdik.

Bir uzay aracı geliştirirken uzayın zorlu koşullarında düzgün şekilde çalışıp çalışamayacağını belirlemek için uzay aracı ve bileşenlerinin öncelikle Dünya’da test edilmesi gerekiyor. Bu amaçla vakum odaları kullanılıyor. Vakum odaları içindeki gaz yoğunluğu düşürülerek vakum koşullarının oluşturulduğu ekipmanlardır.

[[{"fid":"249418","view_mode":"default","fields":{"format":"default","alignment":"center","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false},"type":"media","field_deltas":{"1":{"format":"default","alignment":"center","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false}},"attributes":{"class":"file-default media-element media-wysiwyg-align-center","data-delta":"1"}}]]

TÜBİTAK UZAY’daki test laboratuvarında kullanılan vakum odalarından biri yerli üretim vakum odasolarak üretildi.

Dünya’nın atmosferindeki gazlar temas ettiği yüzeyler üzerinde basınç oluşturur. Dünya’nın kütleçekim etkisinin azalması nedeniyle Dünya’dan uzaklaşıldıkça atmosferin yoğunluğu düşer. Uzaydaki madde yoğunluğu ise çok düşüktür (1 metreküp hacimde birkaç atom olduğu tahmin ediliyor). Uzay ortamında görev yapan uzay araçları aynı zamanda çok düşük ve çok yüksek sıcaklıklara maruz kalabilir. Uzay simülatörü olarak kullanılan vakum odalarında uzaydaki çok düşük ve yüksek sıcaklık ile düşük basınç koşulları oluşturulabiliyor.

[[{"fid":"249419","view_mode":"default","fields":{"format":"default","alignment":"center","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false},"type":"media","field_deltas":{"2":{"format":"default","alignment":"center","field_file_image_alt_text[und][0][value]":false,"field_file_image_title_text[und][0][value]":false}},"attributes":{"class":"file-default media-element media-wysiwyg-align-center","data-delta":"2"}}]]

Vakum odaları uzay araştırmalarının yanı sıra ince film kaplama, gıda sanayi gibi farklı alanlarda da kullanılıyor.

Biz de Bilim Genç olarak Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Durusoy ile kurucusu olduğu Hacettepe Teknopark’taki Nanovak firmasında ürettikleri vakum odaları ve vakum odalarının kullanım alanlarıyla ilgili bir söyleşi gerçekleştirdik.

Uzay görevlerinde kullanılacak ekipmanların çok düşük sıcaklık, vakum, yüksek enerjili ışınlar ve parçacıkların zararlı etkileri gibi uzaydaki zorlu koşullarda uygun şekilde çalışması gerekiyor. Bu nedenle bu sistemlerin uzay ortamında kullanılmadan önce test edilmesi gerekiyor.

"Evren genişliyor" dediğimizde aklımıza evrenin en uç noktasının hiçliğe doğru gittiği gibi bir düşünce gelebilir. Oysa evrenin genişlemesini bir balonun şişmesine benzetmek daha doğru olabilir.

TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (TÜBİTAK UZAY) Müdürü Doç. Dr. Lokman Kuzu ile Türksat 6A projesi ve ülkemizin uydu faaliyetleri ile ilgili bir söyleşi gerçekleştirdik.

İnsanların uzay keşif macerasında Ay’a, gezegenlere ve Güneş Sistemi’nin ötesine ulaşmak için uzay araçlarının ihtiyaç duyduğu enerji nasıl sağlanabilir?

Enerji kaynağı olarak güneş panellerinin kullanıldığı Vanguard 1 uydusunun fırlatılmasından bugüne güneş panelleri sayesinde uydular uzun yıllar görev yapabildi. Peki, uzay araçlarında kullanılan güneş panelleri uzaydaki zorlayıcı koşullara nasıl dayanabiliyor?

İnsanların en büyük hayallerinden biri belki de başka gezegenleri ve yıldız sistemlerini ziyaret etmek. Böylesi uzun bir yolculuk için çok hızlı hareket edebilen uzay araçlarına ihtiyacımız var.

Üretim, birleştirme, taşıma, test, fırlatma ve görev süreçlerinde sistemin içinde kalan ya da sonradan açığa çıkan yabancı maddeler uzay araçlarının kullanım ömrünün kısalmasına, işlevlerini kısmen ya da tamamen kaybetmesine neden olabilir.

İnsanlar, evreni keşfetme hayallerini hayata geçirmeye başladıklarından beri, Dünya’nın dışında da izler bırakıyor.

Özellikle NASA’nın ve SpaceX’in uzay seyahati alanındaki çalışmaları ile biliyoruz ki planlanan her şey istenildiği gibi giderse insanoğlu 2030’lu yıllarda başka bir gezegene ilk defa ayak basacak.

NASA’nın Juno uzay aracının Temmuz 2017’de Jüpiter’deki devasa fırtına olan Büyük Kırmızı Leke’nin üzerinden geçerken elde ettiği verilerden, fırtınanın gezegenin atmosferinin çok derinlerine kadar indiği anlaşıldı.

Bilim kurgu filmlerinin en popüler konularından biri yıldızlararası seyahat. Bu hayalin bir gün gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ise henüz bilinmiyor.

Dün bir radyo teleskobu tarafından yakalanan en önemli sinyallerden birinin 40. yılı doldu.

Dünya’nın etrafında yörüngede hareket eden uzay araçları (örneğin Uluslararası Uzay İstasyonu, uydular) uzay boşluğundaki yüksek hızda hareket eden cisimlerle çarpışma tehlikesi ile karşı karşıya.

NASA tarafından yürütülen ve kısa adı MMS olan Dünya’nın manyetik atmosferiyle ilgili bir proje sırasında Guinness Rekoru kırıldı.

Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki (ISS) genişleyebilen uzay modülü BEAM (Bigelow Expandable Activity Module) ilk ziyaretçilerini ağırladı.

Chris Hadfield çoğumuzun çocukluk hayali olan bir mesleğe sahip: o bir astronot. 20 Temmuz 1969’da Apollo 11 uzay aracıyla yapılan yolculukla insanlık Ay’a ayak bastığında 10 yaşlarında bir çocuk olan Hadfield bu yolculuktan çok etkilendi.

İnsanoğlu 20. yüzyılda uzaya çıkarak en büyük hayallerinden birini gerçekleştirdi. Büyük devletler arasında yaşanan uzay yarışına 21. yüzyılda firmalar da dâhil oldu.

SpaceX’in Falcon9 isimli roketi 11 küçük uyduyu yörüngeye yerleştirdikten sonra Dünya’ya başarıyla iniş yaptı.

25 yıl boyunca bilim insanlarına evrenin oluşumu hakkında önemli bilgiler sağlayan Hubble Uzay Teleskobu bu süreçte bizlere görsel bir şölen de yaşattı.

Sosyal medya ağları sosyalleşme ve eğlence amaçlı olarak kullanılabildiği gibi halkın bilimsel çalışmalara katılabildiği ortamlara ev sahipliği de yapabiliyor.

2003 yılında Mars’a gönderilen ve planlanan iniş tarihinden sonra haber alınamayan Beagle 2 kondusu, NASA’nın Mars’ın yörüngesinde araştırmalar yapan Mars Reconnaissance Orbiter uzay aracı tarafından bulundu.

Astronomlar “Illustris” adı verilen bir bilgisayar programı kullanarak evrenin ilk gerçekçi benzetimini yaptı. Program, evrenin 13 milyar yıllık sürecinin, daha önce ulaşılamamış bir çözünürlükle benzetimini yapabiliyor.