Bugünlerde Kuzey Yarım Küre gökyüzü, aynı anda parlak iki kuyruklu yıldıza ev sahipliği yapıyor: Lemmon (C/2025 A6) ve Swan (C/2025 R2). Her iki kuyruklu yıldız da gözlem için en uygun dönemde.

Bir avuç su, evrenden çok daha yoğundur.

Güneş sisteminde sekiz ana gezegenin yanı sıra çok sayıda gök cismi bulunur. Bunlar arasında gezegenlerle kimi ortak özellikleri olsa da tam anlamıyla “gezegen” sayılmayan cüce gezegenler özellikle dikkat çeker. Küçük boyutlarına rağmen hem yapısal hem de dinamik özellikleriyle Güneş sisteminin geçmişine dair ipuçları sunan bu cisimler, günümüz astronomisinin ilgi gören çalışma alanlarından biridir.

Ekim ayında gökyüzü bizlere bir kuyruklu yıldız, bir göktaşı yağmuru ve 2025 yılının ilk Süperay’ını aynı ay içinde izleme fırsatı sunuyor.

Kuiper Kuşağı’ndaki cüce gezegen Quaoar’ın yeni bir uydusu daha keşfedildi. Richard Nolthenius ve arkadaşları tarafından yapılan keşifle ilgili makale Research Notes of AAS’de yayımlandı.

Bugüne kadar geliştirilen en büyük dijital kameraya sahip gözlemevi bilimsel çalışmalara başladı. Adını galaksilerin dönme hızlarına dair yaptığı gözlemlerle karanlık maddenin varlığını ortaya koyan öncü gökbilimci Vera C. Rubin’den alan gözlemevi, Şili’deki Atacama Çölü’nde yer alıyor. Gözlemevi önümüzdeki on yıl boyunca 3,2 gigapiksel çözünürlüğündeki kamerasıyla güney yarı küre gökyüzünü sistematik biçimde tarayacak.

Bilim insanları ile dünyanın her yerinden gönüllülerin iş birliği yaparak çeşitli bilimsel araştırmalara katkı sağladığı en büyük vatandaş bilimi ağı olan Zooniverse ve Mars’ın güney kutup bölgesinde gözlemlenen yüzey şekillerini incelemek için başlatılan Planet Four projesi ile tanışalım.

Uzay araştırmalarının hız kazanmasıyla Dünya yörüngesi her geçen gün daha da kalabalıklaşıyor. Görevini tamamlamış uydular, çeşitli roket parçaları ve diğer atıklar uzay çöpü olarak Dünya yörüngesinde başıboş dolaşıyor. Bu görünmeyen tehlike hem aktif uydular hem de gelecekteki uzay görevleri için ciddi riskler oluşturuyor.

Eylül ayında astronomik sonbaharın başlangıcıyla birlikte tam Ay tutulması, gezegen buluşmaları ve parlak yıldızlar sizleri bekliyor.

Çin’in 2028 yılında gerçekleştirmeyi planladığı Chang’e 8 misyonun hedefi, Güneş’in hiçbir zaman tamamen batmadığı, kalıcı gölgelerin bulunduğu ve büyük olasılıkla buz barındıran Ay’ın Güney Kutbu olacak. Türkiye de bu misyona CHERI adı verilen iki adet mikro gezginle katılacak.

Bugünlerde Güneş sistemi, yıldızlararası ortamdan gelen bir ziyaretçiyi ağırlıyor. Ziyaretçideki bazı gariplikler bu cismin bir uzaylı yapımı olabileceği konusunu gündeme getirmişse de Güneş’e yaklaşmasıyla sırları çözülmeye başlandı. Ziyaretçinin büyük olasılıkla farklı bir kuyruklu yıldız olduğu tahmin ediliyor. 3I/ATLAS adı verilen bu cisim, bilim insanlarının bugüne kadar keşfettiği en yaşlı kuyruklu yıldız olabilir.

James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) ile yapılan gözlemler sonucunda Uranüs’ün bilinen uydu sayısı 29’a çıktı. S/2025 U1 adı verilen bu yeni uydunun keşfi, JWUT'nun gelişmiş gözlem kapasitesini bir kez daha ortaya koyuyor.

Kütleçekim dalgaları aracılığıyla bugüne kadar gözlemlenen en büyük kütleli karadelik birleşmesi tespit edildi. GW231123 adı verilen bu birleşme, yaklaşık 225 Güneş kütlesine sahip bir karadeliğin oluşumuna yol açtı. Daha önceki rekor, 142 Güneş kütlesi büyüklüğündeki bir birleşmeyle kırılmıştı. Bu tür keşifler, karadeliklerin evrende nasıl büyüdüğüne ilişkin önemli ipuçları sunuyor.

Dünyamızın üçte ikisini kaplayan okyanusların derinlikleriyle ilgili bilgilerimiz hâlâ çok sınırlı. Peki bu karanlık ve ulaşılması güç bölgelerin uzaydan gözlemlenebildiğini biliyor muydunuz?

Güneş’in 36 milyar katı kütleye sahip bir kara delik keşfedildi.

Bu ay, bir gökyüzü etkinliğine katılmayı ya da en azından gökyüzünü çıplak gözle karanlık bir yerden izlemeyi unutmayın!

NASA 2024 yılında okyanusları ve atmosferi gözlemlemek için uzaya PACE isimli bir uydu gönderdi. Bu uydu okyanusun içindeki minik fitoplanktonları görebiliyor ve bulutların yanı sıra atmosferdeki tozları, dumanları ve aerosolleri analiz edebiliyor.

James Webb Uzay Tesleskobu, şu ana kadarki en uzak galaksiyi keşfetti. Bu keşif ile teleskop kendi en uzak gözlem rekorunu kırdı.

Temmuz ayı yaz gökyüzünde, gözlemler için renkli bir sahne bizleri bekliyor.

Bilim Genç Kafede Bilim etkinlikleri kapsamında 3 Temmuz Perşembe günü İstanbul’dayız! Saat 16.00-17.00 arasında Rami Kütüphanesi D-Blok 173 nolu Seminer Salonu'nda, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nden Prof. Dr. Faruk Soydugan ile keyifli bir söyleşi bizleri bekliyor.

Bilim insanları Bennu asteroidinden getirilen örneklerde karbon, nitrojen ve amonyak gibi bazı organik bileşiklerin bulunduğunu belirledi. 

Ay'a gitmek, sadece bilimsel keşifler için değil, aynı zamanda yeni enerji kaynaklarının araştırılması ve sürdürülebilir teknolojilerin geliştirilmesi açısından da büyük önem taşıyor. Geleceğin uzay misyonları için önemli bir basamak olan Ay, hem bilimsel hem de teknolojik kazanımlar açısından benzersiz fırsatlar sunuyor.

Amatör gökbilimciler için gecelerin gözlemlerle şenleneceği tarihler yaklaşıyor. Bahar mevsiminde yaşanan dönüşümün ardından açık ve yıldızlı gece sayısının arttığı, hava koşullarının uzun süreli gözlem yapmaya elverişli olacağı günler başlıyor. Bu aylarda yaklaşık 6-7 saatlik gözlem yapma fırsatı olabiliyor. Gözlem için ışık kirliliğinden uzak, yerleşim yerleri dışındaki bölgeler çok daha zengin bir gökyüzü görüntüsü sunuyor.

NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi, uzaydaki bir gök cisminin hem X-ışınları hem de radyo dalgaları yaydığını keşfetti.

Büyük Patlama’dan sadece 300 milyon yıl sonra oluştuğu tahmin edilen ve şu ana kadar gözlemlenen en uzak galaksi olan JADES-GS-z14-0’ın oksijen açısından zengin olduğu keşfedildi.

Elli üç yıl önce fırlatılan Sovyet uzay aracı Kosmos-482’nin kontrolsüz bir şekilde Dünya atmosferine girerek 10 Mayıs 2025 günü okyanusa düştüğü bildirildi.

XMM-Newton uydusu, Dünya’dan 236 milyon ışık yılı uzaklıktaki 1ES 1927+654 adlı gök adanın merkezindeki süper kütleli kara delikten yayılan ve hızla değişen X-ışınları tespit etti.

Gök bilimciler, dev bir ötegezegen olan WASP-127b'nin ekvator bölgesinde son derece güçlü rüzgârlar keşfetti.

Elli üç yıl önce fırlatılan Sovyet uzay aracı Kosmos-482’nin bugünlerde kontrolsüz bir şekilde Dünya’ya düşmesi bekleniyor.

James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) uzak bir gezegen olan K2-18b’nin atmosferinde dimetil sülfür (DMS) ve/veya dimetil disülfür (DMDS) moleküllerini tespit etti.

Gökyüzünü takip edenler, günler ve aylar geçtikçe takımyıldızlarının, gezegenlerin, Ay’ın ve Güneş’in doğup batma konumlarındaki değişimleri, görünürlük sürelerini ve gökyüzünde oluşturdukları etkileyici sahneleri izlemekten büyük keyif alırlar.

James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) tarafından elde edilen görüntüler üzerine yapılan analizler sayesinde Dünya’dan 12.000 ışık yılı uzaklıktaki bir yıldız-gezegen sistemine ait bir ötegezegenin, etrafında dolandığı yıldıza yaklaşarak onun atmosferine daldığı anlaşıldı.

Uzayda uzun süre kalmak, insan vücudunda kas kaybından görme bozukluklarına, bağışıklık sisteminin zayıflamasından kemik erimesine kadar birçok fizyolojik değişime yol açabilir. Peki bu değişimler nelerdir?

Astronomik baharı yaşıyoruz ve Nisan ayında gökyüzünde farklı kozmik çiçekler açmaya başlıyor! Baharla birlikte geceleri gözlem yapabileceğimiz günler de artıyor.

James Webb Uzay Teleskobu (JWUT) tarafından Neptün’de ilk kez parlak kutup ışıması (aurora) görüntülendi.

Jüpiter’in uydusu Io’da devasa bir sıcak nokta tespit edildi. 

Bugün güneş battıktan sonra batı ufkunun üzerinde Ay’ın hilal evresindeki ilk günlerine şahit olabiliriz.

Mart ayıyla birlikte gökyüzü yavaş yavaş bahar kimliğine bürünmeye başlıyor. Geceler giderek kısalırken gözlem yapmak için açık ve bulutsuz günlerin sayısı artıyor. Bu ayın ilk günlerinde dört gezegen çıplak gözle, altı gezegen ise teleskopla rahatça gözlenebilir. Ancak ay ortasından itibaren gözlemlenebilen gezegen sayısı giderek azalacak.

2024 YR4, Dünya’ya yaklaşan bir asteroit olarak bilim insanları tarafından yakından izleniyor ve çarpma ihtimali değerlendiriliyor.

Kış aylarının sonuna yaklaşırken her ne kadar bulutsuz ve açık gece sayısı az olsa da soğuk havanın etkisiyle gökyüzü daha berrak oluyor ve gözlem için güzel fırsatlar sunuyor.

NASA astronotu Suni Williams, uzay görevlerinde toplam süresi 62 saat 6 dakikayı bulan uzay yürüyüşü gerçekleştirdi. Bu, bir kadın astronot tarafından gerçekleştirilen en uzun uzay yürüyüşü süresi olarak tarihe geçti.

Bugünlerde gece gökyüzü gezegen gözlemleri için çok uygun. Çok az rastlanır biçimde çıplak gözle görünen gezegenlerin önemli bir bölümünü aynı anda görmek mümkün.

Hubble Uzay Teleskobu, bir gök ada çarpışmasının ortasında bulunan IC 2810A ve IC 2810B gök adalarını görüntüledi.

Gökbilimciler, dört büyük çaplı teleskobu aynı anda kullanarak başka bir gök adada, 160.000 ışık yılı uzaklıkta bulunan kırmızı süper dev yıldızın ilk kez detaylı ve şaşırtıcı görüntüsünü elde ettiler.

Yılın en önemli gök taşı yağmurlarından biri olan Quadrantid (Dörtlük) gök taşı yağmuru, 3 Ocak’ta en yüksek etkinliğe ulaşıyor.

Farklı zamanlarda Ay’ın farklı renklerde göründüğünü fark etmişsinizdir. Peki kimi zaman soluk beyaz veya parlak sarı kimi zaman ise turuncu, kırmızı hatta mor renkte görünen Ay’ın gerçek rengi nedir?

Evrende bir septilyon yani 10²⁴ yıldız olabileceği tahmin ediliyor. Bu yıldızların bir bölümü Güneş’ten binlerce kat daha büyük. Gelin şimdi devasa büyüklükteki bu yıldızların bazılarını daha yakından tanıyalım.

Hubble Uzay Teleskobu ile bir dev ve bir cüce yıldızla birlikte onları çevreleyen kozmik gaz ve toz bahçesinden oluşan müthiş bir görüntü elde edildi.

Aralık ayında karşı konuma gelen Jüpiter, yılın en büyük ve parlak görünümünü sunuyor. Ayrıca Merkür, şafak vakti ufkun üzerinde gözlem için uygun bir konumda olacak.

Önceki yazımızda yeryüzünde kurulu büyük çaplı teleskoplardan bahsetmiştik. Bu yazımızda ise günümüzde hizmet veren uzaydaki önemli teleskoplardan bahsedeceğiz.